czwartek, 9 listopada 2023

Wylinka husarza władcy

Wylinka husarza władcy (Anax imperator) jest największą z wylinek, jakie możemy u nas spotkać. Osiąga ona do 56 mm długości.

Wylinka husarza władcy - widok z góry


Wylinka husarza władcy - widok z boku

Wylinki husarza władcy najczęściej spotykam na liściach i łodygach pałek wodnych.

Piramida analna samca husarza władcy

Na powyższym zdjęciu samca widać garb podstawny, który ma długość zbliżoną do szerokości i o połowę krótszą niż długość cerkusów (cerci).
Pokładełko samicy husarza władcy
Od strony brzusznej samicy na segmencie S9 widzimy pokładełko, którego długość stanowi około 2/3 długości całego segmentu S9.


Bródka husarza władcy - strona zewnętrzna

Bródka husarza władcy - strona wewnętrzna

Na dwóch zdjęciach mikroskopowych pokazany jest kształt bródki.

---------------------

1-3. Canon EOS1DX z obiektywem Sigma 105 mm f/2,8 EX DG Macro  - f/22 ; 1/250 s; ISO 200.  Zdjęcia  zrobione aparatem zamocowany na statywie i doświetlone lampami błyskowymi.
4-5. Mikroskop cyfrowy Levenhuk DTX 90 z programem MicroCapture Plus v. 1.01
Obróbka zdjęć i napisy wykonane w programie Adobe Photoshop.

środa, 1 listopada 2023

Moje publikacje

Jak wspominałem już w jednym z wpisów, moje obserwacje staram się publikować, żeby mogły służyć innym osobom, a nie pozostawały jedynie jako moje wspomnienia.

Poniżej znajdziecie listę moich artykułów w krajowym czasopiśmie poświęconym ważkom - "Odonatrix".

KOBYŁECKI P. 2020. Ważki (Odonata) RembertowaOdonatrix 16_3: 1–5

KOBYŁECKI P. 2020. Ważki (Odonata) obserwowane wokół wsi Wyliny-Ruś na PodlasiuOdonatrix 16_21: 1–4

KOBYŁECKI P. 2020. Nowe materiały do znajomości ważek (Odonata) RembertowaOdonatrix 16_23: 1–5

KOBYŁECKI P. 2021. Nowe materiały do znajomości ważek (Odonata) PodlasiaOdonatrix 17_8: 1–4

KOBYŁECKI P. 2022. Obserwacje ważek (Odonata) w KarpatachOdonatrix 18_12: 1–4

KOBYŁECKI P. 2023. Nowe obserwacje ważek (Odonata) RembertowaOdonatrix 19_1: 1–12

KOBYŁECKI P. 2023. Ważkowe migawki z Kuala Lumpur (Malezja)Odonatrix 19_5: 1–14



Miałem również zaszczyt być autorem zdjęcia strony tytułowej w roku 2022. Przedstawia ono parę szafranek czerwonych (Crocothemis erythraea) w chwili rozłączenia się po odbytej kopulacji. 

---------------------


Zdjęcie zrobione było "z ręki".
1. Canon EOS7D z obiektywem Canon EF 400 mm f/5,6 L USM - f/8 ; 1/400 s; ISO 160

czwartek, 26 października 2023

Wylinka ważki czteroplamej

Poza pokazanymi ostatnio wylinkami żagnicy sinej, w tym samym miejscu znalazłem wówczas wylinkę ważki czteroplamej (Libellula quadrimaculata). 

Wylinka ważki czteroplamej - widok z boku

W odróżnieniu od pokazanej poprzednio żagnicy, tu widzimy kolce grzbietowe na segmentach S5-S8. U owadów z rodzaju ważka (Libellula) kolce występują na grzbiecie, ale u ważek czteroplamej i płaskobrzuchej na segmentach S3-S8, natomiast u ważki rudej na segmentach S3-S9.

Wylinka ważki czteroplamej - widok z góry

Na tym zdjęciu widzimy w piramidzie analnej cerkusy sięgające połowy długości paraproktów, podczas gdy u ważki płaskobrzuchej są one znacznie krótsze. Poza tym odwłok ważki płaskobrzuchej jest szerszy.
Zauważyć możemy też białe nici - są to służące do oddychania przetchlinki.

Wylinka ważki czteroplamej en face

Tutaj zobaczyć możecie widok od frontu ważkowej maski, służącej do chwytania pożywienia. Składa się ona z bródki i pary głaszczek wargowych.

Strona brzuszna wylinki ważki czteroplamej

W odróżnieniu od pokazanej poprzednio żagnicy tu płeć można oznaczyć na podstawie obecności na segmencie S3 wtórnego aparatu kopulacyjnego, występującego u samców. Samice rozpoznajemy po braku widocznych elementów.

---------------------

Wszystkie wykonane tu zdjęcia zrobione były aparatem zamocowanym na statywie i doświetlone lampami błyskowymi.
1-4. Canon EOS1DX z obiektywem Sigma 105 mm f/2,8 EX DG Macro  - f/22 ; 1/250 s; ISO 200. Obróbka zdjęć i napisy wykonane w programie Adobe Photoshop CS5

środa, 18 października 2023

Wylinki żagnicy sinej

Pokażę Wam dzisiaj dwie wylinki żagnicy sinej (Aeshna cyanea), które znalazłem 22 lipca 2022 na moim ulubionym torfowisku.

Wylinka żagnicy sinej - widok z góry

Wylinka żagnicy sinej - widok z boku

Na zdjęciu zaznaczyłem dziesięć segmentów, z których składa się odwłok ważki. Widać, że na segmentach S6-S9 znajdują się kolce boczne.

Maska żagnicy sinej

Maska żagnicy sinej jest najsilniej wydłużona, spośród wszystkich naszych żagnic - stosunek jej długości do szerokości bródki zawsze przekracza 3,5, a u przedstawionej na zdjęciach wynosi 4,0.

Wylinka samicy żagnicy sinej

Na powyższym zdjęciu widzimy pokładełko. Jest to organ płciowy samicy, służący do składania jaj. Jak widać jest on widoczny już na etapie larwalnym. 

Wylinka samca żagnicy sinej

Na tym zdjęciu pokazałem brzuszną stronę drugiej ze znalezionych tego dnia wylinek. Jak widzicie segment dziewiąty, na którym u samicy znajduje się pokładełko, jest zupełnie gładki, co wskazuje, że mamy do czynienia z samcem. Widać tu również elementy, z których składa się zaznaczona na poprzednim zdjęciu piramida analna.

Głowa wylinki żagnicy sinej

Na tej fotografii widzicie oczy złożone larwy ważki, jak również przyklejone do nich czułki.

---------------------


Wszystkie wykonane tu zdjęcia zrobione były aparatem zamocowanym na statywie i doświetlone lampami błyskowymi.
1-6. Canon EOS1DX z obiektywem Sigma 105 mm f/2,8 EX DG Macro  - f/22 ; 1/250 s; ISO 200. Obróbka zdjęć i napisy wykonane w programie Adobe Photoshop CS5

piątek, 29 września 2023

Moja lista gatunków

Oto lista spotkanych przez mnie w Polsce gatunków ważek (wraz z odesłaniem do wszystkich wpisów na blogu, które dotyczą lub będą dotyczyły danego gatunku).

Ważki równoskrzydłe (Zygoptera):

Świtezianka błyszcząca (Calopteryx splendens)
Świtezianka dziewica (Calopteryx virgo)
Pałątka pospolita (Lestes sponsa)
Pałątka niebieskooka (Lestes dryas)
Pałątka południowa (Lestes barbarus)
Pałątka mała (Lestes virens)
Pałątka zielona (Chalcolestes viridis)
Straszka pospolita (Sympecma fusca)
Straszka syberyjska (Sympecma paedisca)
Tężnica wytworna (Ischnura elegans)
Tężnica mała (Ischnura pumilio)
Nimfa stawowa (Enallagma cyathigerum)
Łątka wczesna (Coenagrion pulchellum)
Łątka dzieweczka (Coenagrion puella)
Łątka halabardówka (Coenagrion hastulatum)
Oczobarwnica większa (Erythromma najas)
Oczobarwnica mniejsza (Erythromma viridulum)
Łunica czerwona (Pyrrhosoma nymphula)
Iglica mała (Nehalennia speciosa) - NOWOŚĆ 2023
Pióronóg zwykły (Platycnemis pennipes)

Ważki różnoskrzydłe (Anisoptera):

Żagnica jesienna (Aeshna mixta)
Żagnica południowa (Aeshna affinis)
Żagnica ruda (Aeshna isoceles)
Żagnica wielka (Aeshna grandis)
Żagnica sina (Aeshna cyanea)
Żagnica torfowa (Aeshna juncea)
Husarz władca (Anax imperator)
Husarz ciemny (Anax parthenope)
Żagniczka wiosenna (Brachytron pratense)
Gadziogłówka pospolita (Gomphus vulgatissimus)
Gadziogłówka żółtonoga (Stylurus flavipes) - tylko wylinka
Trzepla zielona (Ophiogomphus cecilia)
Smaglec ogonokleszcz (Onychogomphus forcipatus)
Szklarnik leśny (Cordulegaster boltonii)
Szklarnik górski (Cordulegaster bidentata)
Szklarka zielona (Cordulia aenea)
Miedziopierś metaliczna (Somatochlora metallica)
Miedziopierś żółtoplama (Somatochlora flavomaculata)
Przeniela dwuplama (Epitheca bimaculata)
Ważka czteroplama (Libellula quadrimaculata)
Ważka płaskobrzucha (Libellula depressa)
Ważka ruda (Libellula fulva)
Lecicha pospolita (Orthetrum cancellatum)
Lecicha białoznaczna (Orthetrum albistyllum)
Lecicha południowa (Orthetrum brunneum)
Zalotka torfowcowa (Leucorrhinia dubia)
Zalotka czerwonawa (Leucorrhinia rubicunda)
Zalotka większa (Leucorrhinia pectoralis)
Zalotka białoczelna (Leucorrhinia albifrons)
Szablak czarny (Sympetrum danae)
Szablak przepasany (Sympetrum pedemontanum)
Szablak krwisty (Sympetrum sanguineum)
Szablak przypłaszczony (Sympetrum depressiusculum)
Szablak żółty (Sympetrum flaveolum)
Szablak wędrowny (Sympetrum fonscolombii)
Szablak późny (Sympetrum striolatum)
Szablak zwyczajny (Sympetrum vulgatum)
Szablak południowy (Sympetrum meridionale)
Szafranka czerwona (Crocothemis erythraea)

Do tej pory w Polsce udało mi się zaobserwować 59 spośród 74 gatunków spotkanych w kraju.

Poza tym, w trakcie moich podróży spotkałem kolejnych 29 gatunków:

Ważki równoskrzydłe (Zygoptera):

Euphaea impar NOWOŚĆ 2023
Copera marginipes NOWOŚĆ 2023
Prodasineura humeralis NOWOŚĆ 2023
Agriocnemis minima NOWOŚĆ 2023
Tężnica senegalska (Ischnura senegalensis) - NOWOŚĆ 2023
Pseudagrion microcephalum NOWOŚĆ 2023
Pseudagrion rubriceps NOWOŚĆ 2023

Ważki różnoskrzydłe (Anisoptera)

Husarz wędrowny (Anax ephippiger) - NOWOŚĆ 2023
Ictinogomphus decoratus NOWOŚĆ 2023
Acisoma panorpoides NOWOŚĆ 2023
Brachydiplax chalybea NOWOŚĆ 2023
Brachythemis contaminata NOWOŚĆ 2023
Cratilla metallica NOWOŚĆ 2023
Crocothemis servilia NOWOŚĆ 2023
Diplacodes trivialis NOWOŚĆ 2023
Nannophya pygmaea - tylko wylinka - NOWOŚĆ 2023
Neurothemis fluctuans NOWOŚĆ 2023
Orthetrum chrysis NOWOŚĆ 2023
Orthetrum sabina NOWOŚĆ 2023
Nomadka żółtawa (Pantala flavescens) - NOWOŚĆ 2023
Pseudothemis jorina NOWOŚĆ 2023
Rhyothemis phyllis NOWOŚĆ 2023
Tholymis tillarga NOWOŚĆ 2023
Trithemis aurora NOWOŚĆ 2023
Trithemis pallidinervis NOWOŚĆ 2023
Tyriobapta torrida NOWOŚĆ 2023

piątek, 22 września 2023

Interesujące zagadnienia

Jak już wspominałem w poprzednim wpisie na blogu jednym z tematów które interesują mnie szczególnie są ważki jako ofiary pająków. Jest to jedno z kilku zagadnień, którym się przyglądam. A skąd w ogóle pomysł, żeby skupiać się na konkretnych tematach?

Potrącony przez auto szklarnik górski (Cordulegaster bidentata)

Kilkanaście lat temu, kiedy zacząłem fotografować przyrodę (najpierw ptaki, a później owady) jeździłem po całej Polsce w pogoni za rzadkościami. Po kilku latach przyszła refleksja, że zdarza mi się więcej czasu spędzać za kierownicą auta, niż na kontakcie z naturą. Kiedy jeszcze operacja, a rok później wypadek samochodowy wymusiły na mnie czasowe unieruchomienie zacząłem się interesować najbliższym sąsiedztwem. I okazało się, że gatunki za którymi uganiałem się po kraju, a nawet w trakcie zagranicznych wakacji są gośćmi na moim osiedlu lub w okolicznych lasach.

Kilka lat wycieczek i spacerów, zwanych przeze mnie żartobliwie peregrynacjami, przyniosło obserwacje blisko 180 gatunków ptaków obserwowanych na terenie dzielnicy Rembertów i okolicznych lasów rembertowskich. Stopniowo też rozszerzałem zainteresowania na inne grupy zwierząt – ssaki, płazy i gady, motyle, prostoskrzydłe i ważki. Tych ostatnich spotkałem 53 gatunki tylko w jednym kwadracie UTM liczącym w Polsce ok. 100 km2.

Wylinka gadziogłówki żółtonogiej (Stylurus flavipes)

Z czasem zaangażowałem się w kilka projektów, których wspólnym mianownikiem była NAUKA OBYWATELSKA. Są to badania, w których wolontariusze współpracują z naukowcami zbierając dane lub je analizując.

Przykładami programów naukowych, w których wykorzystywane są obserwacje amatorów są:

Przy okazji zbierania danych do tych (i innych) programów starałem się cały czas dokształcać i rozszerzać własne kompetencje, co skłoniło mnie do publikacji uzyskanych danych, czy to w postaci albumu ze zdjęciami, czy notatek w tematycznych czasopismach.


Larwa zalotki większej (Leucorrhinia pectoralis)

Jako, że staram się być dokładny w tym co robię, wszystkie dane kataloguję, co po kilku latach obserwacji pozwala sprecyzować tematy, na których usiłuję się skupić. W chwili obecnej są to:

  • ważki, jako ofiary pająków (wspomniane już)

  • ofiary tygrzyków paskowanych (Argiope bruennichi) - niejako przy okazji powyższego

  • ważki Rembertowa i lasów rembertowskich - z racji zamieszkania

  • ptaki Rembertowa – jak wyżej

  • ważki Karpat - z racji zamiłowania do gór

  • larwy i wylinki ważek – jako dowód pełnego cyklu życiowego

  • ofiary sów – odnajdywane w wypluwkach

Jeśli ktoś w czytelników jest zainteresowany udostępnieniem swoich obserwacji na zasadach przyjętych w ramach nauki obywatelskiej lub chciałby skorzystać z moich danych, to poproszę o kontakt w komentarzach.

---------------------


Wszystkie wykonane tu zdjęcia zrobione były "z ręki".
1. iPhone 6S - f/2,2 ; 1/100 s; ISO 40
2. iPhone 6S - f/2,2 ; 1/1220 s; ISO 25
3. Canon EOS7D z obiektywem Sigma 105 mm f/2,8 EX DG Macro  - f/10 ; 1/200 s; ISO 3200

piątek, 15 września 2023

Drapieżnik ofiarą

Jak zapewne wiecie ważki są drapieżnikami. Zarówno larwy, jak i owady doskonałe aktywnie polują na inne stworzenia, najczęściej owady. Odżywianie się ważek postaram się opisać innym razem, a teraz skupię się na odwróceniu ról. Czyli na sytuacji, kiedy drapieżnik staje się ofiarą. 

Skłoniło mnie do tego zdarzenie, którego świadkiem byłem dziś na moim ulubionym torfowisku. Korzystając z niskiego stanu wody postanowiłem zobaczyć zbiorniki, na których obserwuję ważki od zwykle niedostępnej strony. I tak wędrując sobie po podsychającym wraz z końcem lata turzycowisku kątem oka zauważyłem intensywnie czerwoną ważkę rzucającą się w pajęczej sieci.

Szablak krwisty jako ofiara pająka

To szablak krwisty (Sympetrum sanguineum) przykleił się do zastawionej przez krzyżaka nadwodnego (Larinioides cornutus) pułapki. Jak możecie zauważyć na zdjęciu ważka jest kilkukrotnie większa od pająka i zdążyła już zniszczyć większą część sieci, dlatego strategia pająka polega tu na jak najszybszym ukąszeniu ofiary. Od trzech lat staram się dokumentować wszystkie napotkane przypadki ważek w pajęczych sieciach i na ten moment mam zarejestrowanych przeszło 30 takich zdarzeń.

Szablak krwisty ofiarą rokitniczki

Ważki są generalnie łapczywym kąskiem dla wielu zwierząt. Jako jedne z największych latających owadów stanowią bogate źródło białka dla ryb, żab, jaszczurek, ptaków, ssaków, a nawet innych owadów. Nie wyłączając przy tym innych ważek...

Lecicha pospolita (Orthetrum cancellatum) ze schwytanym szablakiem czarnym (Sympetrum danae)

---------------------

Wszystkie wykonane tu zdjęcia zrobione były "z ręki".
1. Canon EOS1DX z obiektywem Sigma 105 mm f/2,8 EX DG Macro - f/11 ; 1/1250 s; ISO 2000
2. Canon EOS7D z obiektywem Canon EF 400 mm f/5,6 L USM - f/9 ; 1/1000 s; ISO 640
3. Canon EOS7D z obiektywem Canon EF 400 mm f/5,6 L USM - f/9 ; 1/2000 s; ISO 1250